Fundamentem procesów życiowych każdego organizmu jest energia wytwarzana w różnych przemianach metabolicznych, tlenowych i beztlenowych zachodzących w cytoplazmie i mitochondriach komórki. W normalnych warunkach źródłem energii jest głównie glukoza, pochodząca z glikogenu wątrobowego oraz mięśniowego, których zapasy są odtwarzane z węglowodanów dostarczonych z dietą, a także syntezowana de novo w procesie glukoneogenezy w wątrobie. Poziom węglowodanów w diecie powinien pokrywać 45-65% dziennego zapotrzebowania na energię u dorosłej, zdrowej osoby. Dzienna ich podaż nie powinna być niższa niż 130g. Pozostałe makroskładniki powinny kształtować się w następujący sposób: białko 10-20% dziennego zapotrzebowania na energię, a tłuszcze 20-35%.
W przypadku niedostatecznego dostarczania węglowodanów organizm ma zdolność pozyskiwania energii z tłuszczy, a dokładnie ze spalania kwasów tłuszczowych oraz ze spalania ciał ketonowych, które powstają w procesie lipolizy w wątrobie.
Organizm czerpie energię ze spalania wolnych kwasów tłuszczowych i ciał ketonowych, które powstają w procesie lipolizy w wątrobie w momencie, kiedy jest dostarczane poniżej 130g węglowodanów na dobę. W tym czasie zachodzą zmiany w szlakach metabolicznych, a okres przystosowania się organizmu do zmian nazywa się keto-adaptacją. W pierwszych dniach keto-adaptacji organizm korzysta z materiału zapasowego jakim jest glikogen zmagazynowany w wątrobie i mięśniach. Wraz z kurczeniem się zapasów glikogenu maleje także zawartość magazynowanej wody w tkankach (1 gram glikogenu jest w stanie zaabsorbować ok. 4g wody), co może prowadzić do tymczasowego osłabienia organizmu i zmniejszenia wydolności fizycznej.
W tym czasie bardzo ważne jest odpowiednie nawodnienie organizmu oraz uzupełnienie minerałów takich jak: sód, potas, magnez.
W przypadku malejącej ilości spożywanych węglowodanów, organizm wytwarza glukozę, której poziom we krwi powinien być cały czas optymalny, w procesach glukoneogenezy z glicerolu (powstałego z hydrolizy trójglicerydów), lub z aminokwasów glukogennych pochodzących z własnych tkanek albo ze spożytego białka. W miarę jak keto-adaptacja powiększa się to proces glukoneogenezy ulega zmniejszeniu, a organizm czerpie energię z ciał ketonowych w ponad 90%.
Poziom ciał ketonowych we krwi przy zwykłej diecie węglowodanowej wynosi od 0,0-0,4 mmol/l, natomiast przy diecie ketonowej od 0,5-7 mmol/l. Zmiany jakie zachodzą w organizmie są niezbędne do przejścia w stan pełnej ketozy, w którym następuje zwiększona produkcja ciał ketonowych: aceton, kwas acetooctowy oraz kwas beta-hydroksymasłowy.
W związku z małą ilością glukozy proces glikolizy zostaje zminimalizowany, a następuje zwiększenie beta-oksydacji zachodzący w mitochondriach komórki. Okres keto-adaptacji może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy. Zależy to jakie szlaki metaboliczne zostały mocno zakorzenione w organizmie oraz od uwarunkowań fizjologicznych. Ilość zmiennych takich jak: wiek, płeć, stan zdrowia danej osoby, aktywność fizyczna, wrażliwość na insulinę wpływa na proces adaptacji organizmu do stanu ketozy. W diecie ketogenicznej dzienne zapotrzebowanie na energię powinno pochodzić w 75-85% z tłuszczy, z białka w 10-20%, a podaż węglowodanów powinna być na poziomie 50g.
Można spotkać się z nieprawidłowym porównaniem diety ketogenicznej z kwasicą ketonową. W kwasicy ketonowej obserwuje się bardzo wysoki poziom ciał ketonowych we krwi (15-25mmol/l), poziom glukozy pozostaje wysoki, wzrasta również kwasowość krwi. Jest to zjawisko niekontrolowane występujące przy wysokim poziomie glukozy i niskim poziomie insuliny we krwi (jak w przypadku nieleczonej cukrzycy typu 1), albo przy wysokim poziomie glukozy i wysokim poziomie insuliny, ale z towarzyszącą opornością tkanek na działanie insuliny (jak w przypadku insulinooporności i cukrzycy typu 2).
Kwasica ketonowa nie występuje u zdrowych osób stosujących dietę ketogeniczną.
#dietaketogeniczna #ketoza #keto #adaptacja #keto #flu #ciała #ketogeniczne #kwasica #ketonowa